Avanos Çömlekleri

Avanos çömlekleri Kapadokya halkı için oldukça büyük bir geçmişe sahip olan, atadan gelen bir sanattır. Kapadokya turlarına katılıp bölge gezildiğinde her bir köşede bu çömlekleri görebilmek mümkündür. Profesyonel bir rehber eşliğinde yapılan turlarda bu çömleklerin tarihi, halk için önemi detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Kapadokya halkı için Avanos çömlekleri son derece önemlidir.

Avanos bölgesi en çok çömlekleri ile ünlüdür. Birbirinden farklı, benzersiz pek çok çömlek burada üretilmektedir. Çarklarla yapılmakta olan çömlekçilik atalardan gelmektedir. Dededen babaya, babadan oğula şeklinde nesiller boyu süregelen bir sanattır. Kızılırmak asırlar boyu geçtiği bölgelerde kırmızı toprağını geride bırakmaktadır. Bu kırmızı toprak bir sanata vesile olmuş ve Avanos çömlekleri ortaya çıkmıştır. Kırmızı toprak ile mil karıştırılarak seramik hamuru elde edilmekte ve bu hamurla çömlek ustaları sanatlarını göstermektedirler. El emeği, göz nuru olan bu çömlekler son derece değerlidir. Çanak çömlek yapımı atalardan oğullara geçmekte ve bu şekilde nesiller boyu devam ettirilmektedir. Bu sanat Avanos halkı için başlıca geçim kaynaklarından biri olmuştur. Hatta bölgede Avanos çömleklerini yapmayı bilmeyen erkeklere kız vermemek gibi bir gelenek olduğu söylenmektedir.

İlk bakışta göze çarpan özellikleri kırmızı renkte olmalarıdır. Kırmızı toprak ve mil karışımı ile seramik hamuru elde edilmekte, tüm çömlekler bu hamur ile üretilmektedir. Çarklarla birlikte çanak çömlekler yapılmaktadır.

Avanos Çömlek Atölyesi

Avanos Çömlekleri Yapım Aşaması

Nevşehir çömlek yapımı ustaların elindeyken oldukça kolaymış gibi görünebilmektedir. Çarklarla sanatını gerçekleştiren ustaları izlerken bu iş son derece kolay görünebiliyor. Ancak hiç de göründüğü gibi kolay olan bir iş değildir. Kapadokya Avanos çömleklerinin özellikleri hem maharet hem de yaratıcılık gerektirmeleridir. Bu nedenle adına Avanos sanatı adı da verilmektedir. Kısa süreler içerisinde çömlek yapabilmek mümkün değildir. Çömleklerin yapım aşamaları kısa sürede bitmemektedir.

İlk olarak çömlek hamuru hazırlanmalı, şekil verilmeli, zırhlama yapılmalı, kurutulmalı ve pişirilip, sırlanmalıdır. Oldukça uzun ve emek gerektiren işlemlerdir bunlar. Bu nedenle sabır ve emek gerektirmektedir. Avanos çömlek özellikleri son derece çeşitlidir.

Avanos Dağları’nın eteklerinden akıp gelen Kızılırmak yataklarında yatan yağlı ve yumuşak bir kil toprak bulunmaktadır. Çömlek hamuru işte bu hamurdan elde edilmektedir. Kil toprak ilk olarak elenir ve su ile yoğurulur. Sonrasında hamur hale gelen toprakla birlikte çömlek yapılabilmektedir. Ancak hamurun hazır olabilmesi için bir hafta boyunca bekletilmesi gerekmektedir. Avanos çömleklerinin özellikleri birbirinden farklıdır. Bu nedenle hamur özellikleri de değişiklik gösterebilmektedir. Hamurlar yapılacak çömleklere göre hazırlanır.

Hamura şekil verme aşamasında birkaç farklı yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler yapılmak istenilen çömlek türüne göre de değişiklik göstermektedir. Seri üretim yapılmak istenildiğinde çarka benzer makinelerle birlikte üretim gerçekleştirilebiliyor. Ya da Paris sıvası adı verilen kalıplar da kullanılarak şekil verilebilmektedir.

Avanos Çömlek yapımında ruha iyi geldiği için pek çok uzman tarafından da önerilmekte olan bir diğer yöntem ise ustalarının ayakları ile dönmesini hızlandırdığı çarklar üzerinde ellerle şekil vermektir. Usta ilk olarak hamura elleri ile baskı uygular, sonra hamuru şekle sokar. Son aşamada da metal parçalar yardımı ile hamuru çömleğe dönüştürür.

Avanos çömleklerine şekil verildikten sonra kurutmaya geçilmeden önce boyanmasına ve süslenmesine zırhlama adı verilmektedir. Zırhlama sonrasında çömlekler deri sertliği adı verilen kıvama gelene kadar 2 gün boyunca bekletilmektedir. Hamur henüz tam kurumamışken yüzeyinin parlatılmasına da perdahlama adı verilmektedir. Bu işlemlerden geçen çömlekler kurutma için hazır hale gelmektedirler.

Çömlekler perdahlama zırhlama işlemlerinden sonrada 20 dakika güneşe çıkarılmakta ve neminin atılması sağlanmaktadır. Eğer güneş yok ise bu noktada yanalak adı verilen işlik odalarında bir gün boyunca bekletilmekte ve çömlekler pişirme sürecine geçiş yapabilmektedir.

Bu aşamada çömleklerin kullanıma hazır hale gelebilmeleri için fırınlanmaları ve sırlanmaları gerekmektedir. Kuruyan ürünler geniş bir küvet içerisine yerleştirilmekte ve belirli sıcaklarda pişirilmektedir.

Kapadokya Çömlek Yapımı Fiyatları Nedir?

Kapadokya turu yapan kişilere başlıca Avanos’ta çömlek yapmaları da önerilmektedir. Avanos gezilerinde ustaların ellerinden şekil alan çömlekleri izleme şansı elde edilebilmektedir. Bunun yanında kişiler içlerindeki sanatçının neler yapabileceğini görebilmek için burada çömlekler yapabilmektedir. Bölgede yer alan atölyelerde çömlek yapımına katılabilmek mümkündür. Ustaların yönlendirmeleri ile birlikte çarklarda çömlek hamuruna şekil verilebilmektedir.

Terapistlerin ruha iyi gelmesi nedeni ile pek çok kişiye önerdikleri önemli bir aktivitedir. Kilden hamurlara şekil vererek yaratıcılığınızı ortaya çıkarabilirsiniz. Kapadokya çömlek yapımı fiyatları atölyeden atölyeye değişiklik gösterebilir. Avanos bölgesinde çarklarda istediğiniz gibi şekil vererek çömleklerinizi yapabilirsiniz.

Ürgüp, Göreme gibi Kapadokya’nın önemli turistik bölgelerinden birisi de Avanos’tur. Avanos, Kapadokya için bir çömlek atölyesidir. Kapadokya denildiğinde ilk akla peribacaları gelse de Kapadokya aynı zamanda çömlekleri ile de ünlü bir bölgedir. Yeraltı şehirleri, uçsuz bucaksız vadileri ve ırmağı ile de oldukça meşhurdur. Bahçe çömlekleri de meşhur olan diğer olgularından biridir.

Çanak çömlekler hemen hemen herkes tarafından bilinmektedir. Hemen hemen herkes testisinden su içmiş, güveçinde bir şeyler yemiştir. Avanos da Kapadokya halkı için büyük bir çanak çömlek atölyesi olmaktadır. Hatta 1800-1866 yıllarında yaşamış olan halk ozanı Seyrani “Kör de bilir Avanos’un yolunu, çanak çömlek kırığından bellidir,” demiştir. Eskiden çanak çömlekler civarda satılmak üzere atlara eşeklere yüklenmekteydi. Yolculukta kırılan çömlekler ise yol kenarına atılmaktaydı. Böylece Avanos yollarının kenarlarında biriken kırık çömlekler birikir ve bir hat oluştururdu. Bu söz oradan gelmektedir. 

Kapadokya çömlek yapımı bakımından oldukça ünlü olan bölgesi Avanos’tur. Avanos oldukça büyük bir geçmişe sahip bölgedir. Geçmişi Hititler dönemine kadar dayanmaktadır. Bir zamanlar Venessa olarak adlandırılmakta olan bölgede çömlekçilik Hititlerden bu yana devam ettirilmektedir. Çok eski dönemlerde Avanos çömlekleri atlara ve eşeklere yüklenirdi, civardaki kasabalarda satılırdı. Bu usul Osmanlı dönemlerinde, Cumhuriyet dönemlerinde dahi devam ettirilmiştir.

Avanos bölgesi şimdilerde ise Kapadokya halkının en fazla turist ağırladığı bölgelerinden biri olmaktadır. Geçmişinin çok eskilere dayanması sebebiyle gezilecek, görülecek yerleri oldukça fazladır. Doğal güzellikleri de oldukça ünlü bir bölgedir. Kızılırmak kenarında bulunmaktadır, bir ilçe statüsündedir. Doğa gezileri için mutlaka tercih edilmesi gerekli olan bir bölgedir.